دور دنیا با قایق‌های بادبانی
هزاران سال طول کشید تا انسان درک کند می‌تواند از نیروهای موجود در طبیعت استفاده کرده و آن‌ها را به خدمت خود درآورد. یکی از این نیروها، باد بود. گفته می‌شود اولین قایق‌های بادبانی را آسترونزایی ها در تایوان ساختند و شواهد نشان می‌دهد در هزاره دوم قبل از میلاد در دریای مدیترانه هم قایق‌های بادبانی برای تردد به‌صورت محدود استفاده می‌شدند. قایق‌های بادبانی در عصر کاوش در قرن 15 میلادی بسیار رونق گرفت. در این عصر انسان‌ها با کمک باد به دور دنیا سفر و سرزمین‌های زیادی را کشف کردند.
اولین سفر به دور دنیا
در عصر کاوش، سفرهای زیادی انجام شد. دریانوردان نقش قابل‌توجهی در این عصر ایفا کردند. آن‌ها به کمک کشتی‌هایی جدید قابلیت سفرهای دور و دراز را به دست آوردند. در سال 1519 میلادی فردیناند ماژلان دریانورد پرتغالی سفرش را به دور دنیا آغاز کرد. این کاوشگر و دریانورد یک سفر اکتشافی اسپانیایی را با 270 نفر خدمه و 5 کشتی رهبری کرد. او از تنگه‌ای که بعدها به نام او نام گذاری شد وارد اقیانوس آرام شد. فردیناند در میانه راه در فیلیپین و در جنگی با بومی‌ها کشته می‌شود و خوان سباستین الکانو رهبری کشتی او را بر عهده می‌گیرد. دریانوردان به مسیر خود ادامه می‌دهند و اولین افرادی می‌شوند که یک دور کامل به دور کره زمین می‌زنند. خدمه در سال 1522 به اسپانیا باز می گردنند. گرسنگی، بیماری، طوفان و جنگ با قبایل بدوی و بومی‌ها ازجمله خطرات و مشکلات مربوط به چنین سفرهایی بود.
سفر به دور دنیا به‌تنهایی
در سال 1898 جاشوا اسلوکوم توانست برای اولین بار با یک قایق بادبانی و به‌تنهایی به دور کره زمین سفر کند. این ماجراجو که سابقه سفرهای زیادی را در کارنامه خود داشت در ماساچوست قایقی 11 متری که به بادبان مجهز بود را بازسازی کرد. جاشوا نامش را اسپری گذشت و مأموریتش سفر به دور کره زمین بود. این دریانورد و ماجراجو سفرش را در سال 1895 از بوستون به سمت شرق آغاز می‌کند. در این سفر او به‌تنهایی و بدون داشتن هیچ خدمه‌ای به دور دنیا می‌رود. سفری سخت که شبیه آن هیچ‌وقت تجربه نشده بود. جاشوا به سمت شرق و اروپا حرکت می‌کند. به دلیل خطر وجود دزدهای دریایی در دریای مدیترانه مسیرش را تغییر می‌دهد و به سمت غرب و برزیل می‌رود و با عبور از تنگه ماژلان خودش را به امواج و بادهای اقیانوس آرام می‌سپارد. همه‌چیز آن‌طور که او پیش‌بینی می‌کند پیش نمی‌رود. به دلیل وجود طوفان 40 روز سفرش متوقف می‌شود ولی سرانجام به دل اقیانوس آرام می‌زند. از کنار استرالیا عبور کرده و به اقیانوس هند می‌رسد، دماغه معروف امید نیک در افریقای جنوبی را دور می‌زند و به سمت امریکای شمالی برمی‌گردد.
در سال 1900جاشوا ماجراهای سفرش را در کتابی با عنوان «تنها به دور دنیا با قایقی بادبانی» منتشر می‌کند که بسیار پرفروش هم می‌شود. این سفر در نوع خود اولین سفر به دور کره زمین به‌حساب می‌آید. آن سفر و به دنبال آن کتابش شهرتی قابل‌توجه برایش به همراه داشت. بعد از مدتی جاشوا در سفری معمولی مفقود می‌شود. او با توجه به اینکه دریانوردی بسیار ماهر بود اما هیچ‌گاه شنا یاد نگرفت و این کار را بی‌فایده قلمداد می‌کرد. همسرش در سال 1910 خبر گم شدنش را اعلام می‌کند. در سال 1924 بدون یافتن هیچ نشانه‌ای از او مرگش به‌صورت رسمی اعلام شد. جاشو تصمیم داشت بر روی رودخانه آمازون قایقرانی کند و لیست سفرهایش را هم اعلام کرده بود ولی در اوج شهرت در دریاهای بیکران و در تنهایی گم شد.
پس از او بود که سفر در تنهایی به دور دنیا با قایق بادبانی برای بسیاری از افراد انگیزه‌بخش و به‌تدریج تبدیل به یک چالش می‌شود. دریانوردان زیادی به تقلید از او سفرهای مختلفی را به دور دنیا آغاز می‌کنند. در این میان مسابقات مختلفی هم برگزار می‌شود که معروف‌ترین و سخت‌ترین مسابقه، وندی گلوب است. برخی مسابقات فقط شامل عبور از یک اقیانوس می‌شوند و برخی نیز به‌صورت دونفره برگزار می‌شوند اما وندی گلوب پر چالش¬ترین و سخت‌ترین در کلاس خودش است.
مسابقه به دور دنیا بدون توقف و در تنهایی
فیلیپ جین¬توت در سال 1989 مسابقه وندی گلوب را پایه‌گذاری کرد که از سال 1992 هر چهار سال یک‌بار برگزار می‌شود. در این مسابقه دریانوردان بر اساس قوانین مسابقه به دور دنیا سفر می‌کنند. آن‌ها بدون توقف و به‌تنهایی از فرانسه سفر خود را آغاز و دل به دریاها و اقیانوس‌های وحشی می‌زنند. سفری 44 هزار کیلومتری که بیشتر از 1 ماه طول می‌کشد. فلیپ جین¬توت پیشتر در مسابقه‌ای مشابه شرکت کرده بود که افراد می‌توانستند در هر بندری برای استراحت و تعمیر قایق خود توقف کنند. این ماجراجوی فرانسوی مسابقه خود را طراحی کرد که در آن‌ها افراد بدون توقف باید به دور کره زمین بچرخند و مجدد به نقطه شروع برگردند. بر اساس قوانین قایق‌ها ازنظر اندازه و طول محدودشده‌اند. این قایق‌ها باید بتوانند در هر شرایط آب و هوایی دوام آورند و با موفقیت از دل طوفان‌های سهمگین اقیانوسی عبور کنند. بخش پر چالش این مسابقه عبور از اقیانوس منجمد جنوبی است که امکان امدادرسانی به قایق‌های مسابقه بسیار محدود است. در این بخش از سفر قایقرانها باید خطرناک‌ترین موج‌ها و بادها را با سرعت تمام پشت سر بگذارند. روبرو شدن با چالش‌های دریانوردی در چنین شرایطی چیزی نیست که هرکسی بتواند از آن موفق بیرون بیاید.
شرایط شرکت در مسابقه
با توجه به پر چالش بودن این مسابقه و خطرات آن افراد شرکت‌کننده باید دوره‌های خاص امداد، نجات و فوریت‌های پزشکی را با موفقیت بگذارند. افراد باید بتوانند به‌تنهایی نیازهای پزشکی خود را رفع کنند. ماجراجویان دریا باید قبل از این مسابقه در مسابقات با ابعاد کوچک‌تر و به‌صورت انفرادی شرکت کرده باشند. افراد اجازه تغییر قایق را ندارند و باید با همان قایقی شرکت کنند که قبلاً با آن مسابقه داده‌اند. در صورت عدم وجود مسابقه مشابه، قایقرانها باید تجربه قایقرانی به‌صورت تنهایی بیشتر از 4000 کیلومتر با سرعت متوسط 13 کیلومتر در ساعت را داشته باشد.
قایق‌های بادبانی چگونه حرکت می‌کنند؟
برخلاف تصور بسیاری از افراد قایق‌های بادبانی می‌توانند در هر جهتی به‌جز خلاف جهت باد حرکت کنند. در شرایطی که قایق در خلاف جهت باد حرکت می‌کند باید نسبت به جهت با زاویه حداقل 45 درجه حرکت کند. در چنین شرایطی باد در بادبان همانند باد بر روی بال هواپیما عمل می‌کند. وجود باله ثابت در زیر قایق کمک می‌کند قایق راحت‌تر پیشروی کند. هرچه قایق نسبت به جهت باد هم‌راستاتر باشد سرعت حرکت آن بیشتر خواهد بود. قایق‌های کوچک معمولاً از دو بادبان استفاده می‌کنند. قایقرانی با بادبان رشته‌های مختلفی و هیجان‌انگیزی دارد که در برخی از آن‌ها افراد با کمک نیروی وزن خود تعادل قایق را حفظ می‌کنند.
خطرات قایق‌های بادبانی
عدم‌تغییر زاویه بادبان نسبت به جهت باد می‌تواند در برخی قایق‌ها منجر به واژگونی شود. با توجه به بلند بودن دکل بادبان این قایق‌ها نسبت به سایر شناورها زودتر واژگون می‌شوند. قایق‌های بادبانی در برابر امواج مقاومت کمتری دارند و زودتر درهم‌شکسته می‌شوند. دریانورد در هنگام هدایت قایق بادبانی باید نسبت به شرایط جوی اطلاعات کاملی داشته باشد تا بتواند به‌موقع واکنش نشان دهد. امروزه قایق‌های بادبانی با بالاترین فناوری ساخته می‌شوند و به شکل بدوی‌ترین حالت ممکن باانرژی پاک تا زمانی که باد بوزد حرکت می‌کنند.
نویسنده: سعید ضروری
منتشر شده در مجله میکامال
